L. Stanhope

Σύντομο σημείωμα
Ο Leicester Stanhope (1784-1862), πέμπτος κόμης του Harrington, υπήρξε βρετανός στρατιωτικός, ο οποίος έλαβε μέρος στον τρίτο πόλεμο μεταξύ Βρετανίας και Ινδίας (1817-1818) και στην Ελληνική Επανάσταση ως απεσταλμένος του Ελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου. Συνέβαλε καθοριστικά στη σύναψη του πρώτου δανείου του Αγώνα καθώς και στην προώθηση του Τύπου κατά τη διάρκεια της Επανάστασης στο Μεσολόγγι κυρίως, ιδρύοντας μάλιστα και σχολείο. Κατά την παραμονή του στην Ελλάδα συνδέθηκε τόσο με τους έλληνες πολιτικούς άνδρες και τους αγωνιστές όσο και με φιλέλληνες συμπατριώτες του. Επιστρέφοντας στο Λονδίνο, έκτισε έπαυλη, όπου και πέθανε, έχοντας παντρευτεί δύο φορές και αποκτήσει τέσσερα παιδιά.
Συμμετοχή στον Αγώνα
Έχοντας την αποικιοκρατική εμπειρία της Ινδίας, ο Leicester Stanhope αποστέλλεται το 1823 από το Ελληνικό Κομιτάτο του Λονδίνου στην Ελλάδα, προκειμένου να συμβάλει στον Αγώνα και να αποτελέσει, μαζί με άλλους βρετανούς φιλέλληνες, προεξάρχοντος του λόρδου Βύρωνα, πόλο επιρροής στην Επανάσταση. Ξεκινώντας από την Αγγλία, διέρχεται την Ελβετία με προορισμό την Ιταλία, προκειμένου να καταπλεύσει στην Κεφαλονιά. Στο ταξίδι του προσπαθεί να έρθει σε επαφή με τα ευρωπαϊκά φιλελληνικά κομιτάτα και να οργανώσει τη δράση τους. Κατά την άφιξή του στην Ελλάδα, αφού περάσει κάποιες μέρες στην Κεφαλονιά, περιμένοντας τον λόρδο Βύρωνα, μεταβαίνει στο Μεσολόγγι, όπου και εγκαθίσταται από τον Δεκέμβριο του 1823 έως και τον Μάρτιο του επόμενου έτους, οπότε και πηγαίνει στην Αθήνα. Κατά την παραμονή του στο Μεσολόγγι κύριο μέλημά του είναι να οργανώσει τον Τύπο, το ταχυδρομικό δίκτυο, ένα ιατρείο πρώτων βοηθειών, την εκπαίδευση, ως επί το πλείστον στρατιωτική και ανταποκρινόμενη στις τρέχουσες ανάγκες, αλλά και να βοηθήσει στην εγκατάσταση ενός εργαστηρίου κατασκευής πυρομαχικών. Όλα αυτά τα καταφέρνει εν μέρει, παρά τις δυσκολίες του πολέμου και των ποικίλων πολιτικών ανταγωνισμών. Κατά τη μετάβασή του στην Αθήνα τον Μάρτιο του 1824, έρχεται σε επαφή με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο και προσπαθεί να συμβάλει στη διεξαγωγή μιας μικρής, όπως αποδεικνύεται, εμβέλειας τοπικής συνέλευσης στα Σάλωνα (Απρίλιος 1824), όσο και στην προώθηση του Τύπου στην Αθήνα. Ο θάνατος του λόρδου Βύρωνα είναι αυτός που κατ’ ουσίαν, σε συμβολικό τουλάχιστον επίπεδο, σηματοδοτεί το τέλος της παραμονής του στην Ελλάδα, αφού, μετά από κάποιες μέρες, αναγκάζεται να επιστρέψει στην πατρίδα του (Μάιος 1824), μεταφέροντας εκεί τον νεκρό φιλέλληνα.
Το έργο

Το κείμενο που εξέδωσε ο Stanhope αποτελείται από μία σειρά αναφορών υπό μορφήν επιστολών, απευθυνόμενων κατά κύριο λόγο στον John Bowring. Το έργο του Stanhope σημείωσε μεγάλη επιτυχία στους φιλελληνικούς κύκλους, αν κρίνουμε αφ’ ενός από τις επανεκδόσεις του και τη διόγκωσή του με προσθήκες και παραρτήματα, αφ’ ετέρου από τις μεταφράσεις του, την ίδια εποχή, στα γαλλικά και τα γερμανικά, και τις αμερικανικές κριτικές.

Οι επιστολές προς τον John Bowring (1792-1872), βρετανό πολιτικό, οικονομολόγο, κυβερνήτη του Χονγκ Κονγκ, λόγιο και ιδρυτικό μέλος του Ελληνικού 6 Κομιτάτου του Λονδίνου, ήταν αυτές που συνέβαλαν με τρόπο καίριο στη σύναψη των δανείων του Αγώνα κατά τα έτη 1824 και 1825. Από αυτή την άποψη, η έκδοση των επιστολών σηματοδοτεί τη συμβολή του Stanhope όχι μόνο στον Αγώνα, αλλά σε μία άτυπη διεθνή διπλωματία. Δεν είναι αμελητέα, βέβαια, η έμπρακτη συμβολή του βρετανού φιλέλληνα στον Αγώνα και την ανάπτυξη του βιοτικού και πνευματικού πεδίου των επαναστατημένων Ελλήνων: ίσως η κυριότερη συμβολή του να είναι η επίμονη προσπάθεια να εγκαταστήσει τυπογραφεία στον ελληνικό χώρο με σκοπό τη δημοσιοποίηση των πεπραγμένων της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας. Αυτό μάλιστα είναι το νήμα που συνέχει τις φιλελεύθερες απόψεις τους, οι οποίες τον οδήγησαν σε ρήξη με τον Βύρωνα. Εκτός αυτού όμως, η προσπάθειά του να οργανώσει ένα ανύπαρκτο ταχυδρομικό δίκτυο και, ως νους πρακτικός, να σχεδιάσει ένα εκπαιδευτικό σύστημα ανάλογο των πολεμικών αναγκών, στέλνοντας μάλιστα πολλούς νέους Έλληνες για σπουδές στο εξωτερικό με χρήματα του Κομιτάτου, είναι στοιχεία, τα οποία καθιστούν τη δράση του σημαίνουσα. Η ανάκλησή του στη Βρετανία είχε καθαρά πολιτικό χαρακτήρα, αφού για αυτή πρωτοστάτησε ο George Canning, θεωρώντας τον υπερβολικά δημοκράτη.

Εργογραφία

[Stanhope Leicester], The Military Commentator, or, Thoughts upon the Construction of the Military Code of England. Contrasted with that of the Codes of other Nations; together with Remarks upon the Administration of that Code, particularly with Regard to Military Flogging, London, Drakard & Co., 1813.

Stanhope Leicester, Sketch of the History and Influence of the Press in British India. Containing Remarks on the Effects of a Free Press on Subsidiary Alliances; on the Delays of Office; on Superstition; on the Administration of Justice; on Flogging and on Agriculture; also, on the Dangers of a Free Press and the Licentiousness of a Censorship, London, C. Chapple, 1823.

Stanhope Leicester, Greece in 1823 and 1824. Being a Series of Letters, and other Documents, on the Greek Revolution, written during a Visit to that Country. Illustrated with several curious Fac Similes. To which is added, the Life of Mustapha Ali, London, Sherwood, Jones, and Co. 1824 (με επανεκδόσεις). Εκτενής βιβλιοκριτική: [Ανωνύμως], United States Literary Gazette, vol. 2 (1), 1.4.1825, pp. 2-8 & vol. 2 (2), 15.4.1825, pp. 41-47. Διαθέσιμο στο [προσπέλαση: 31.7.2020].

[Stanhope Leicester], Royal Literary Fund. A Summary of Facts, drawn from the Records of the Society, and Issued by the Committee in Answer to Allegations contained in a Pamphlet Entitled 'The case of the reformers of the Literary Fund: stated by Charles W. Dilke, Charles Dickens, and John Forster'. Together with a Report of the Proceedings at the Last Annual Meeting, March 12, 1858, under the presidency of Earl Stanhope, London, William Clowes and Sons, [1858].

[Stanhope Leicester], The Earl of Harrington on the Maine-law, on the Law of Libel as Opposed to the Declaration of Truth and the Defence of Character, and other Subjects, Derby, W. Bemrose and Sons; London, Whittaker and Co., 1858.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Bartle G. F, “Bowring and the greek loans of 1824 and 1825”, Balkan studies, vol. 3 (1), 1962, pp. 61-74. Διαθέσιμο στο [προσπέλαση: 31.7.2020].

[Bentham Jeremy], Ο Ιερεμίας Μπένθαμ και η Ελληνική Επανάσταση, Κ. Παπαγεωργίου (εισ.-επίμετρο), Φ. Παιονίδης κ.ά. (μτφ.), Αθήνα, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, 2012.

Cunningham Allan, “The Philhellenes, Canning and Greek Independence”, Middle Eastern Studies, vol. 14 (2), 1978, pp. 151–181. Διαθέσιμο στο [προσπέλαση 31.7.2020].

Dakin Douglas, British and american philhellenes during the war of Greek Independence (1821-1833), Θεσσαλονίκη, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, 1955.

Βίλμπεργ Φ., «Τα τυπογραφεία του άγγλου συνταγματάρχου Leicester Stanhope (1824-1826)», Αρμονία, τχ. 3-4, 1902, σελ. 178-189. Διαθέσιμο στο [προσπέλαση: 31.7.2020].

Μαζαράκης-Αινιάν Ι.Κ., Τα ελληνικά τυπογραφεία του Αγώνα (1821-1827), Αθήνα, Ι.Ε.Ε.Ε.-Ε.Ι.Μ., 2007.

Σκιαδάς Ν.Ε., «Το πρώτο τυπογραφείο της Αθήνας και ο Άγγλος Φιλέλλην Στάνχοπ», Τα Αθηναϊκά, τχ. 37, σσ.19-23.

Τζουρμανά Γιάννα, «“Στόχος μας να φέρουμε γνώση και ελευθερία'': Ο Λ. Στάνχοπ και οι Βρετανοί φιλελεύθεροι στην επαναστατημένη Ελλάδα», Δοκιμές: Επιθεώρηση Κοινωνικών Επιστημών, τ. 9-10 (Φθινόπωρο 2001), σελ. 47-86.

Τζουρμανά Γιάννα, Βρετανοί ριζοσπάστες μεταρρυθμιστές. Φιλικές εταιρείες και κομιτάτα στο Λονδίνο (1790-1823), Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη, 2015.